Saturday, February 18, 2012

Фрагмэнт з кнігі «Жыццё і дзейнасць Леаніда Фёдарава»


Дыякан Васіль, ЧСВВ 
Што  тычыцца  формы  працы  ў  Расеі  дзеля  ўз'яднаньня  Цэркваў,  то  і  тут  мітрапаліт  Андрэй  лічыў,  што  можна  дзейнічаць  двума  спосабамі.  Можна  цярпліва  чакаць,  пакуль  колькасць  уз’яднаных  з  Рымам  стане  дастатковаю  для  ўтварэньня  самастойнай  царкоўнай  парафіі  ўсходняга  абраду  са  святаром  на  чале,  які  спачатку  быў  бы  падпарадкаваны  пробашчу  бліжэйшай  каталіцкай  царквы  лацінскага  абраду,  а  ў  будучыні  будзе  зроблены  незалежным  ад  яго.

Калі  такі  падыход  будзе  колькасна  ўзрастаць,  то  па  меры  свайго  росту  ён  утворыць  з  часам  епархію,  з  біскупам  на  чале,  незалежную  ад  лацінскіх  біскупаў  і  нават  мітрапалітаў.  Уладыка  Андрэй  пагаджаўся  з  тым,  што  можна  прывесці  важкія  доказы  на  карысць  такога  спосабу   дзеяньня,  але   ўсё   ж   разам  з  тым  не  трэба  саслабляць  абгрунтаванай   працы  і  па  супрацьлеглым  пляне.  Нельга  ніяк  забываць  аб  тым,  што  праваслаўныя,  уз'ядналіся  з  паўсюднай  Царквой,  будуць  заставацца  хрысціянамі  іншага  тыпу  і  іншай  культуры, бо  прыналежнасць  да  ўсходняга  абраду  паставіць  іх  у  іншыя  ўмовы  ў  параўнанні  з  заходнімі  каталікамі.  Пробашчу  царквы  лацінскага  абраду  было  б  цяжка  асвоіцца  з  гэтай,  увогуле,  чужой  для  яго  культурай.  З  прычыны  незнаёмасьці  з  усімі  дэталямі  ўсходняга  абраду  або  з-за  няведаньня  мовы  сваіх  новых  парафіянаў,  яму  было  б  цяжка  ісці  насустрач  іх  імкненьням  і  правільна  задавальняць  іх  патрэбы.  А  гэта  натуральным  чынам  прывяло  б  да  таго,  што  пробашч  мімаволі  стаў  бы  прыстасоўваць  сваіх  новых  вернікаў  пад  сябе,  замест  таго,  каб  самому  прыстасоўвацца  да  іх,  асабліва  ў  дачыненьні  да  абрадавага  боку.  Між  іншым  зусім  натуральным  ёсць  жаданьне  праваслаўных,  што  далучыліся  да  каталіцкае  царквы,  захаваць  свой  усходні  абрад  недатыкальным,  ды  і  сама  Царква  неаднаразова  паказвала,  што  ў  яе  памкненьне  да  адзінства  зусім  не  ўваходзіць  жаданьне  навязваць  нованавернутым  праваслаўным  лацінскі  абрад.  У  той  жа  час,  нельга  не  лічыцца  з  тым,  што  святарам  лацінскага  абраду,  навогул  кажучы,  абрады  ўсходняй  Царквы  будуць  заўсёды  больш  ці  меньш  чужымі.  Як  пробашчы  і  кіраўнікі,  яны  стануць  у  нейкай  меры,  нават  паміма  сваёй  волі,  а  часам  і  несвядома,  прывучаць  сваіх  новых  вернікаў  да  лацінскага  абраду,  калі  не  проста  -  навязваць  іх.  Такую  з'ява  нельга  не  лічыць  цалкам  натуральным,  бо  царкоўныя  абрады,  сярод  якіх  святар  з  дзяцінства  расце  і  ў  якіх  выхоўваецца,  зрошчваюцца  з  яго  рэлігійнай  псыхалёгіяй,  з  пастырскай  працай,  і  яму  вельмі  цяжка  змяняцца,  прыстасоўваючыся  да  чужых  абрадаў,  знаёмым  яму  да  гэтага  часу,  магчыма,  толькі  па  назіраньнях  з  боку.  

Гэтую  цяжкасць  мітрапаліт  Андрэй,  несумненна,  добра  ведаў  дзякуючы  свайму  асабістаму  досведу  і  нават  мог  назіраць  раней  на  прыкладзе  свайго  роднага  брата  Казіміра.  Яе  ведаюць  усе  лацінскія  сьвятары,  перайшоўшыя  ва  ўсходні  абрад,  нават  нягледзячы  на  ​​шчырае  жаданьне,  ім  усёж  цяжка  асвоіцца  з  ім  да  канца  і  прасякнуцца  ім.  Пераход  з  усходняга  абраду  ў  лацінскі,  калі  толькі  ляжыць  да  гэтага  сэрца,  здзяйсняецца  параўнальна  лягчэй,  бо  лацінскі  абрад  ёсць  больш  простым,  усім  даступным  і  засвойваецца  без  асаблівых  цяжкасцяў.  

У  гэтым  пытаньні  мітрапаліт  Андрэй  быў  катэгарычным  у  тым,  што  трэба  браць  пад  увагу  не  асабістыя  памкненьні  тых  ці  іншых  вернікаў,  і  нават  не  жаданьне  якой-небудзь  асобнай  парафіі,  а  агульнае  дабро  Царквы,  якое  патрабуе,  каб  ўсходнія  хрысціяне,  гэта  значыць  праваслаўныя,  вяртаючыся  да  царкоўнага  адзінства,  не  адчувалі  сябе  ў  каталіцкай  Царкве  чужымі,  а  з  самога  пачатку  адчувалі  аднолькавую  для  ўсіх  яе  дзяцей  матчыну  любоў  ды  клопат.  Гэтая  актыўная  любоў  Паўсюднай  Царквы  мусіць  быць  ясна  бачная  і  братам,  ад  яе  аддзеленым.  Да   таго  часу,  пакуль  праваслаўныя  будуць  пры  ўз'яднанні  з  Ёю  прыстасоўвацца  да  лацінскіх  абрадаў,  часцей  за  ўсё,  з-за  розных  мясцовых  прычынаў  ды  іншых  абставінаў,  тым  самым  аддаляючыся  ад  усходняга  абраду,  не-каталікі  будуць  мець  рацыю,  каб  казаць,  што  каталіцтва  вядзе  да  лацінізацыі  і  таму  яно  небяспечнае  для  ўсходняга  духу,  бо  знішчае  ягоныя  характэрныя  асаблівасці  і  псіхічны  склад.  А  гэтае  ў  сваю  чаргу  павядзе  да  таго,  што  яны,  забываючы  пра  сусветнасць  каталіцкае  Царквы,  будуць  глядзець  на  яе  з  вузкага  пункту  гледжаньня  абрадавага  боку.  Аб  Паўсюднай  Царкве  ў  іх  утворыцца  няслушнае,  скажонае  ўяўленьне,  яны  будуць  бачыць  у  ёй  суперніка  сваёй  нацыянальнасці  і  сваіх  традыцыяў.  У  выніку,  нават  прасякнутыя  ідэяй  паўсюднасці,  як  такія,  не  з’яўляючыся  ў  душы  прыхільнікамі  царкоўнага  адзінства,  яны  адштурхнуць  сябе  ад  каталіцкае  Царквы,  зыходзячы  з  законнага  і  зразумелага  жаданьня  захаваць  успадкаваныя  імі  звычаі  і  традыцыі  сваіх  продкаў.  Ім  будзе  здавацца,  што  існуе  вялізарная  розніца  паміж  ідэяй  ўсёахопліваючай  сусветнасці  і  тым,  што  яны  бачаць  на  самой  справе.  Яны  будуць  казаць:  «Варта  судзіць  аб  Царкве  па  афіцыйных  запэўненьнях  альбо  па  бясспрэчных  гістарычных  фактах?»  Ім  будзе  цяжка  зразумець,  што  яны  засноўваюць  свае  меркаваньні  толькі  на  супярэчачых  агульным  прынцыпам  Царквы  адзінкавых  выпадках,  якія  трэба  расцэньваць  менавіта  як  мясцовыя  і  часовыя  недахопы,  ня  маючыя  нічога  агульнага  з  духам  Царквы,  і  віну  за  якія  трэба  прыпісваць  не  Царкве,  а  асобнай  парафіі,  епархіі  ці  нават  народу,  бо  ў  рэшце  рэшт  кожны  мае  аднолькавае  права  адстойваць  асаблівасці  свайго  характару  і  псіхічнага  складу.  Усё  гэта  дакладна  і  зразумела.  Аднак,  бяда  ў  тым,  што  не-каталікі  ня  стануць  разбірацца  ў  прычынах,  якія  выклікаюць  адзінкавыя  выпадкі,  і  ў  сваіх  меркаваньнях  аб  іх  не  стануць  уздымацца  да  агульных  і  асноўных  прынцыпаў  паўсюднай  Царквы,  а  будуць  схільныя  прыпісваць  кожную  прыкмечаную  імі  супярэчнасць  да  крывадушнасці  каталіцтва. 

Каб  пазбегнуць  гэтай  небяспекі  і  даць  не-каталікам  яснае  ўяўленьне  пра  ідэю  сусветнасці,  бо  сусветнасць  з’яўляецца  асноўнай  і  найважнейшай  прыкметай  Царквы  Хрыстовай,  мітрапаліт  Андрэй  лічыў  неабходным  зрабіць  усё,  што  толькі  магчымае,  каб  забяспечыць  ўз'ядноўваючымся  з  каталіцкаю  Царквою  тое  месца  ў  ёй,  якое  яны  мелі  б,  калі  б  не  адбылося  фатальнага  разрыву  паміж  Захадам  і  Ўсходам  і  царкоўнае  адзінства  не  было  б  парушана.  Ён  быў  перакананы,  што толькі  тады  не-каталікі  змогуць  зразумець,  якая  крыніца  духоўнага  жыцця  заключаны  ў  сапраўдным  яднаньні  ўсіх  членаў  Таямнічага  Цела  Хрыстовага!  

Папулярныя артыкулы